Nova adresa

Blog Lavirinti premješten je na novu adresu i sada funkcioniše kao blog Zlatnoruna na adresi: http://www.zlatnoruna.wordpress.com/. Nadam se da ćemo se čitati i tamo.

New in: Matvejević, Bulatović

Nove knjige u avgustu:

1) Predrag Matvejević, Druga Venecija, Slobodna Dalmacija, Split, 2005.
   
2) Miodrag Bulatović, Ljudi sa četiri prsta, Peti prst, Slovenački peti prst, Prosveta, Beograd, 1983.

Putopisno i neputopisno u "Pismima iz Pariza" Miloša Crnjanskog

     Ono što se određuje pojmom putopisno može se posmatrati kao konstanta u stvaralaštvu Miloša Crnjanskog, pojava koja je svoje mjesto u književnom ostvarenju ovog pisca našla u vidu putopisa kao žanra ili u vidu onoga za putopise karakterističnog, a što se javlja u djelima koja se žanrovski određuju na drugi način. Tako se motiv puta i putopisni postupak mogu uočiti u njegovim romanesknim (ili primarno romanesknim) i lirskim djelima kakva su: Seobe, Druga knjiga Seoba, Kod Hiperborejaca, Roman o Londonu, Lament nad Beogradom, Stražilovo. Druga karakteristika, pored ove koja se tiče javljanja putopisnog u onom što se primarno označava kao neputopisno, jeste i javljanje neputopisnog u onom što se primarno označava kao putopisno. Tako će se u putopisima Miloša Crnjanskog (Pisma iz Pariza, Ljubav u Toskani, Knjiga o Nemačkoj) naći određene lirske refleksije, esejistički elementi (najčešće ostvareni u vidu izražavanja poetičkih načela) te postupci oblikovanja rečenica, prisutni i u njegovom proznom stvaralaštvu, koji svoje izvorište imaju u poeziji ovog pisca. Ovakvo preplitanje lirskog i epskog te ukidanje tradicionalnog shvatanja žanrova i njihove okamenjenosti i međusobne udaljenosti očekivana je pojava u stvaralaštvu Crnjanskog ako se uzme u obzir vrijeme njegovog stvaranja i poetička načela tog vremena koja su uticala, bez sumnje, i na izgradnju poetike samog pisca.

Preoblikovanje mita kao književni postupak u Pekićevom romanu "Uspenje i sunovrat Ikara Gubelkijana"

   

     Jedna od bitnih i uočljivih karakteristika stvaralaštva Borislava Pekića jeste mitska osnova njegovih djela. Ta mitska osnova biva romaneskno uobličena na takav način da uvijek predstavlja svojevrsni iskorak u odnosu na mit po sebi, kakav je postojao u drevna vremena, predstavljajući svojevrsnu formu i vid oblikovanja priče koja treba da održi kategoriju kolektivnog pamćenja. Ostajući na tragu antičkih tragičara, koji su takođe uzimali mit kao osnovu svoga stvaralaštva, ali mit koji su mijenjali do određene mjere i na određeni način, zavisno od karaktera djela koje su stvarali, Pekić održava vezu sa onim prevobitnim načinom uobličenja priče, ali ono što nastaje kao produkt toga oblikuje u skladu sa nekim opštim književnim tendencijama vremena u kojem stvara i u skladu sa sopstvenom poetikom.

Lavirinti, vrtovi i intertekstualnost ili borhesovsko u "Fukoovom klatnu"

   

     Templari, Leon Fuko i fizika, ezoterija, Šekspir i Bekon, Sem Spejd, Hitler, Homer, ali prije svega Borhes. Sve ovo našlo je svoje (i te kako opravdano i razumljivo, iako na prvi pogled ne izgleda tako) mjesto u Ekovom romanu "Fukoovo klatno" i pokazalo kako smisleno povezivanje besmislenosti daje novu smislenu stvarnost. Ovakvo uvezivanje udaljenih stvari, neizostavna intertekstualnost kojom se gradi jedan poseban lavirint sačinjen o raznih književnih ostvarenja, poigravanje sa pojmom i prirodom trivijalnih žanrova te izvrtanje stvarnosti i posmatranje bivstvovanja u njoj takvoj samo su neki od elemenata koji pokazuju da i ovaj roman potvrđuje karakterističnu poetiku Umberta Eka.

Don Rigobertove bilježnice - Mario Vargas Ljosa

(Pitanje prirode umjetnosti i slobode u romanu Don Rigobertove bilježnice)

Rasprava o umjetnosti i umjetnost o umjetnosti, analiziranje poetičkih načela i njihovo umjetničko uobličenje, postavljanje pitanja i nuđenje odgovora, iznošenje teza i antiteza, spajanje različitih vidova umjetnosti i sve to u jednom tekstu. Djelo M. V. Ljose oblikovano je tako da se u okviru njega mogu izdvojiti dva bitna toka: pisanje o umjetnosti i pisanje o onome što postoji u svijetu pored umjetnosti. Naravno, odnos između ta dva toka je takav da se oni u pojedinim momentima čine kao dva zasebna svijeta, dok se u drugim trenucima jasno ukazuje na njihovu isprepletenost.

Timor mortis - Slobodan Selenić

       

  Roman Timor mortis Slobodana Selenića predstavlja djelo u kojem se, na različite načine i u raznim vidovima, kroz samu radnju, prožimaju elementi mentaliteta, i to mentaliteta jednog (srpskog) naroda, kao i prikaz mentaliteta drugih naroda uz pokazivanje svih onih pojava koje nastaju kao posljedica njihovog dodira koji, gotovo uvijek, ima snagu sudara. 

           U mješavini čisto umjetničkih (književnih) elemenata apsolutno baziranih na estetskom, učitavanja istorijskih događaja i pravljenja aluzija koje treba da posvjedoče o svim istorijskim, političkim, kulturnim i duhovnim promjenama i načinu na koji su se one odrazile na život čovjeka kao pojedinca, uz pojam mentaliteta, javljaju se i elementi stranosti (stranost na relaciji Ja i Drugi, tj. Ja i Ne-Ja i stranost u samom pojedincu), pitanje i pokušaj pronalaska vlastitog identiteta (preko definisanja onog Ja) te pokušaj da se razazna, tj. da se uspostavi granica svijesti između realnog i imaginarnog.

          Način na koji je organizovan roman na nivou same radnje je na tragu Držićevog „teatra u teatru“ i Andrićeve „priče u priči“. U vezi sa tim, čitalac o događajima saznaje na osnovu priče Dragana Radosavljevića koji, uporedo, pokušavajući da prikaže život Stojana Blagojevića („pakračka posvećena istorija“)  i događaje koji su se odigrali u njegovoj mladosti, prikazuje i događaje iz svog života, tj. vremena neposredno prije i nakon Stojanove smrti. U svakom slučaju, riječ je o homodijegetičkom naratoru čija pozicija varira od one u kojoj ima ulogu svjedoka, do one u kojoj je riječ o autodijegetičkom pripovjedaču (kada pripovijeda o sebi).

          Kada je riječ o priči Stojana Blagojevića, koju Dragan pokušava da zapiše, ona je prikazana kao oličenje Platonovog entuzijazma („S vremena na vreme, kada ga ponesu reč i vizija, rado glumi potpunu zanesenost slikama iz prošlosti.“)  gdje pisac nema mogućnost upravljanja svojim djelom, jer je ono to koje ima snagu pokretača, snagu koja dolazi i koja postoji izvan stvaraoca („...sledim put kojim me je povela olovka prosvetljena nekom svojom, dubljom i starijom mudrošću...“) .

          U svojoj težnji da pronađe ono što je najbliže objektivnoj istini, Dragan Radosavljević pokušava da prikupi razne izvore, pored same priče starog Stojana, te se tako, sa razvojem radnje, otkrivaju različitosti proizašle iz posmatranja istih pojava ili procesa, ali sa različitih aspekata. Tek takav način građenja priče dovodi do onoga što se može nazvati istinom (i to po Hegelovom određenju istine, gdje je istina označena kao cjelina).